Φυτικά γάλατα, πραγματικό στοιχείο υγείας ή μόδα;

Κάποιες φορές τα φυτικά γάλατα παρουσιάζονται ως εναλλακτικές λύσεις για το ζωικό γάλα. Είναι όμως η κατανάλωσή τους καλή για την υγεία και ιδανική για κάθε ηλικία;

Αρχικά στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, αυτά τα ποτά των οποίων τα βασικά συστατικά είναι φυτικά, γίνονται όλο και πιο προσβάσιμα καθώς βρίσκονται πλέον στα ράφια κάθε υπεραγοράς. Γάλα σόγιας, καρύδας, αμυγδάλου, φουντουκιού, κάστανου, βρώμης, ρυζιού, κεχριού, σίκαλης, φαγόπυρου: γάλα σε όλα τα είδη. Κάποιες φορές τα φυτικά γάλατα παρουσιάζονται ως εναλλακτικές λύσεις για το ζωικό γάλα. Είναι όμως η κατανάλωσή τους καλή για την υγεία και ιδανική για κάθε ηλικία; Αρχικά στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, αυτά τα ποτά των οποίων τα βασικά συστατικά είναι φυτικά, γίνονται όλο και πιο προσβάσιμα καθώς βρίσκονται πλέον στα ράφια κάθε υπεραγοράς. Γάλα σόγιας, καρύδας, αμυγδάλου, φουντουκιού, κάστανου, βρώμης, ρυζιού, κεχριού, σίκαλης, φαγόπυρου: γάλα σε όλα τα είδη. Αν και μοιάζουν στην υφή, αυτά τα ποτά δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με το ζωικό γάλα όσον αφορά τη θρεπτική τους αξία. Στην Κύπρο, η κατανάλωσή τους είναι εκρηκτικά μεγάλη: οι πωλήσεις έχουν εκτοξευτεί στο 19% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, ωστόσο μην ξεγελιέστε! Αυτά τα φυτικά γάλατα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το ζωικό γάλα. Η ονομασία «γάλα»που είναι γραμμένη στις συσκευασίες αυτών των προϊόντων δεν ανταποκρίνεται στη σχετική αναφορά ενώ είναι αρκετά συγχυστική για τον καταναλωτή. Ίσως θα ήταν πιο σωστό να ονομάζονταν χυμοί, καθώς πρόκειται για σπόρους ανακατεμένους με νερό ή άλλα υγρά φυτικής προέλευσης. Παρά ταύτα, το φυτικό γάλα έχει ένα πλεονέκτημα: δεν περιέχει λακτόζη, τον περιβόητο υδατάνθρακα ο οποίος ευθύνεται για τη δυσανεξία η οποία παρουσιάζεται σε αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Επομένως, οι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί ή δυσανεκτικοί στη λακτόζη, μπορούν να καταναλώνουν αυτά τα είδη γάλατος. Από θρεπτικής άποψης, αν βασιστεί κανείς στις διατροφικές ενδείξεις που αναγράφονται στις ετικέττες αυτών των προϊόντων, τότε αυτά τα είδη γάλατος περιέχουν ποσότητες βιταμινών και μετάλλων, κυρίως μαγνήσιο και ποτάσσιο και κυρίως λιγότερο λίπος από το αγελαδινό γάλα, γεγονός που ενισχύει τη δράση του οργανισμού κατά της κακής χοληστερόλης. Οι άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι ενισχύουν την υγεία τους καταναλώνοντας αυτά τα ποτά, ενώ αυτό δε συμβαίνει απαραίτητα! Αντίθετα προς το αγελαδινό γάλα, η περιεκτικότητά τους σε πρωτεϊνη και ασβέστιο είναι περιορισμένη.Πράγματι, αυτά τα ποτά είναι φτωχά σε βιταμίνη Δ, εύκολα αφομοιώσιμη από τον οργανισμό, και δεν περιέχουν καθόλου βιταμίνη Β12, απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον οργανισμό. Άλλο μειονέκτημα αυτών των ποτών έγκειται στο ότι, γενικώς, αυτά τα γάλατα περιέχουν πολλά σάκχαρα, κυρίως όταν πωλούνται σε συσκευασίες χαρτόκουτων. Τέλος, η κατανάλωσή τους δε διαφέρει από την κατανάλωση μιας σόδας ή ενός συσκευασμένου βιομηχανοποιημένου χυμού. Αυτό το οποίο θα μπορούσαν να εφαρμόσουν όσοι είναι δυσανεκτικοί στο ζωικό γάλα είναι να προτιμήσουν την κατανάλωση του βιολογικού αγελαδινού γάλατος χωρίς λακτόζη ή ακόμη και βιολογικού προβείου γάλατος. Σόγια, αμύγδαλα, ρύζι ή καρύδα: ποιο δίνει τον πιο θρεπτικό χυμό; Το γάλα σόγιας, πολύ δημοφιλές στην Ασία, φαίνεται να είναι το πιο θρεπτικό από τα τέσσερα, κυρίως στην εμπλουτισμένη εκδοχή του. Πράγματι, είναι αυτό το γάλα του οποίου η θρεπτική αξία βρίσκεται πιο κοντά σε αυτήν του γάλατος της αγελάδας και είναι το πιο πλούσιο σε πρωτεϊνες. Η σόγια περιέχει

φυσικούς ενδοκρινικούς διαταράκτες (ουσίες που προκαλούν διαταραχές στο ορμονικό σύστημα του οργανισμού), με αποτέλεσμα να μην απορροφάται με τον ίδιο τρόπο από τους Ασιάτες και τους Ευρωπαίους. Μπορεί όμως κάποτε να χρησιμοποιείται ως μαγειρική σάλτσα και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αγελαδινό γάλα. Ωστόσο, για μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου, προτιμείστε το γάλα αμυγδάλου, το οποίο έχει το πλεονέκτημα ότι είναι πολύ χαμηλό σε θερμίδες. Αντιθέτως, αυτό δε συμβαίνει με το γάλα ρυζιού: πολύ πλούσιο σε υδατάνθρακες και με ανεβασμένο γλυκαιμικό δείκτη. Το γάλα της καρύδας περιέχει κορεσμένα λιπαρά οξέα. Κι αν δυσκολεύεστε να χωνέψετε το γάλα της αγελάδας; Η επιτυχία όλων αυτών των φυτικών γαλάτων έγκειται στην κακή φήμη που κουβαλά το αγελαδινό γάλα εδώ και αρκετά χρόνια. Η ιστορία της διατροφής χαρακτηρίζεται από τις επιρροές της μόδας και, κυρίως, από πληθώρα παρεξηγήσεων. Για πολλά χρόνια το γάλα δε χαρακτηριζόταν πάντα από καλή ποιότητα, λόγω της κακής διατροφής των αγελάδων. Η μόδα για τα φυτικά γάλατα αναπτύχθηκε ως αντίδραση στις βιομηχανίες και σε κάποια μορφή αγροβιομηχανίας, όπου η ποιότητα δεν ήταν πάντοντε προτεραιότητα. Το πρόβλημα βρίσκεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι, εξαιτίας αυτού ίσως, δε σταματούν μόνο στο γάλα αλλά αφαιρούν από τη διατροφή τους και διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως τα γιαούρτια και το τυρί. Ωστόσο, τα γαλακτικά βακτηρίδια που βρίσκονται στο γιαούρτι βοηθούν τον οργανισμό να χωνέψει καλύτερα τη λακτόζη όταν αυτή βρίσκεται στο έντερο. Επιπρόσθετα, το τυρί δεν περιέχει λακτόζη. Υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία μέχρι την οποία μπορεί κανείς να καταναλώνει γαλακτοκομικά προϊόντα ή χρειάζονται καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας; Η κατανάλωση του αγελαδινού γάλατος συνίσταται μέχρι την ηλικία των 3 ετών χάρη στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά των πρωτεϊνών που περιέχει. Χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε ασβέστιο, η κατανάλωσή του συνίσταται μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Μετά από αυτή την ηλικία, η ανεπάρκεια του οργανισμού στο ένζυμο της λακτάσης, μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στο γάλα. Εάν κάποιο άτομο παρουσιάζει δυσπεψία στο γάλα, τότε δεν είναι υποχρεωμένο να το καταναλώνει. Ωστόσο, αυτή η δυσανεξία δεν πρέπει να το εμποδίζει από την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων (τυριά, γιαούρτια). Υπάρχουν, φυσικά, και τα φυτικά γάλατα, εμπλουτισμένα με πρωτεϊνες, όμως απαιτείται μεγάλη προσοχή στην κατανάλωσή τους εξαιτίας της ψηλής περιεκτικότητάς τους σε ζάχαρη. Το πλεονέκτημα που έχει το γάλα είναι ότι αποτελεί πηγή πρωτεϊνών όχι πολύ ακριβή, περιέχει βιταμίνες της ομάδας Β, και κυρίως τη βιταμίνη Β12, και ασβέστιο. Για το βρέφος; Όπως συμβαίνει συχνά, αυτό που είναι καλό για τους ενήλικες δεν είναι απαραίτητα καλό για τα βρέφη. Εάν οι γονείς, χάρη στη μόδα ή λόγω πραγματικής διατροφικής δυσανεξίας, δεν καταναλώνουν αγελαδινό γάλα, η χρήση φυτικών γαλάτων στη διατροφή του βρέφους μπορεί να το φέρει σε μια κατάσταση πρόωρου υποσιτισμού. Η κατανάλωση τέτοιων γαλάτων από τα βρέφη μπορεί να προκαλέσει τέτοια προβλήματα στην υγεία του, που είναι αρκετά για να επιβάλουν τη νοσηλεία του σε νοσοκομείο λόγω σοβαρών ελλείψεων σε πρωτεϊνες, σίδηρο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και βιταμίνες Δ και Κ. Σε εξαιρετικά άσχημες καταστάσεις, αυτές οι επιπλοκές μπορούν να οδηγήσουν το βρέφος στον θάνατο, ένα πραγματικό δράμα το οποίο εκτυλίχτηκε στο Βέλγιο το 2014.

Φυτικά γάλατα, πραγματικό στοιχείο υγείας ή μόδα;

Στην Κύπρο, η κατανάλωσή τους είναι εκρηκτικά μεγάλη: οι πωλήσεις έχουν εκτοξευτεί στο 19% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, ωστόσο μην ξεγελιέστε! Αυτά τα φυτικά γάλατα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το ζωικό γάλα. Η ονομασία «γάλα» που είναι γραμμένη στις συσκευασίες αυτών των προϊόντων δεν ανταποκρίνεται στη σχετική αναφορά ενώ είναι αρκετά συγχυστική για τον καταναλωτή. Ίσως θα ήταν πιο σωστό να ονομάζονταν χυμοί, καθώς πρόκειται για σπόρους ανακατεμένους με νερό ή άλλα υγρά φυτικής προέλευσης.

Παρά ταύτα, το φυτικό γάλα έχει ένα πλεονέκτημα: δεν περιέχει λακτόζη, τον περιβόητο υδατάνθρακα ο οποίος ευθύνεται για τη δυσανεξία η οποία παρουσιάζεται σε αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Επομένως, οι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί ή δυσανεκτικοί στη λακτόζη, μπορούν να καταναλώνουν αυτά τα είδη γάλατος. Από θρεπτικής άποψης, αν βασιστεί κανείς στις διατροφικές ενδείξεις που αναγράφονται στις ετικέττες αυτών των προϊόντων, τότε αυτά τα είδη γάλατος περιέχουν ποσότητες βιταμινών και μετάλλων, κυρίως μαγνήσιο και ποτάσσιο και κυρίως λιγότερο λίπος από το αγελαδινό γάλα, γεγονός που ενισχύει τη δράση του οργανισμού κατά της κακής χοληστερόλης.

Οι άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι ενισχύουν την υγεία τους καταναλώνοντας αυτά τα ποτά, ενώ αυτό δε συμβαίνει απαραίτητα! Αντίθετα προς το αγελαδινό γάλα, η περιεκτικότητά τους σε πρωτεϊνη και ασβέστιο είναι περιορισμένη. Πράγματι, αυτά τα ποτά είναι φτωχά σε βιταμίνη Δ, εύκολα αφομοιώσιμη από τον οργανισμό, και δεν περιέχουν καθόλου βιταμίνη Β12, απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον οργανισμό.

Άλλο μειονέκτημα αυτών των ποτών έγκειται στο ότι, γενικώς, αυτά τα γάλατα περιέχουν πολλά σάκχαρα, κυρίως όταν πωλούνται σε συσκευασίες χαρτόκουτων. Τέλος, η κατανάλωσή τους δε διαφέρει από την κατανάλωση μιας σόδας ή ενός συσκευασμένου βιομηχανοποιημένου χυμού. Αυτό το οποίο θα μπορούσαν να εφαρμόσουν όσοι είναι δυσανεκτικοί στο ζωικό γάλα είναι να προτιμήσουν την κατανάλωση του βιολογικού αγελαδινού γάλατος χωρίς λακτόζη ή ακόμη και βιολογικού προβείου γάλατος.

Σόγια, αμύγδαλα, ρύζι ή καρύδα: ποιο δίνει τον πιο θρεπτικό χυμό;

Το γάλα σόγιας, πολύ δημοφιλές στην Ασία, φαίνεται να είναι το πιο θρεπτικό από τα τέσσερα, κυρίως στην εμπλουτισμένη εκδοχή του. Πράγματι, είναι αυτό το γάλα του οποίου η θρεπτική αξία βρίσκεται πιο κοντά σε αυτήν του γάλατος της αγελάδας και είναι το πιο πλούσιο σε πρωτεϊνες. Η σόγια περιέχει φυσικούς ενδοκρινικούς διαταράκτες (ουσίες που προκαλούν διαταραχές στο ορμονικό σύστημα του οργανισμού), με αποτέλεσμα να μην απορροφάται με τον ίδιο τρόπο από τους Ασιάτες και τους Ευρωπαίους. Μπορεί όμως κάποτε να χρησιμοποιείται ως μαγειρική σάλτσα και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αγελαδινό γάλα. Ωστόσο, για μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου, προτιμείστε το γάλα αμυγδάλου, το οποίο έχει το πλεονέκτημα ότι είναι πολύ χαμηλό σε θερμίδες. Αντιθέτως, αυτό δε συμβαίνει με το γάλα ρυζιού: πολύ πλούσιο σε υδατάνθρακες και με ανεβασμένο γλυκαιμικό δείκτη. Το γάλα της καρύδας περιέχει κορεσμένα λιπαρά οξέα.

Κι αν δυσκολεύεστε να χωνέψετε το γάλα της αγελάδας;

Η επιτυχία όλων αυτών των φυτικών γαλάτων έγκειται στην κακή φήμη που κουβαλά το αγελαδινό γάλα εδώ και αρκετά χρόνια. Η ιστορία της διατροφής χαρακτηρίζεται από τις επιρροές της μόδας και, κυρίως, από πληθώρα παρεξηγήσεων. Για πολλά χρόνια το γάλα δε χαρακτηριζόταν πάντα από καλή ποιότητα, λόγω της κακής διατροφής των αγελάδων. Η μόδα για τα φυτικά γάλατα αναπτύχθηκε ως αντίδραση στις βιομηχανίες και σε κάποια μορφή αγροβιομηχανίας, όπου η ποιότητα δεν ήταν πάντοντε προτεραιότητα. Το πρόβλημα βρίσκεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι, εξαιτίας αυτού ίσως, δε σταματούν μόνο στο γάλα αλλά αφαιρούν από τη διατροφή τους και διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως τα γιαούρτια και το τυρί. Ωστόσο, τα γαλακτικά βακτηρίδια που βρίσκονται στο γιαούρτι βοηθούν τον οργανισμό να χωνέψει καλύτερα τη λακτόζη όταν αυτή βρίσκεται στο έντερο. Επιπρόσθετα, το τυρί δεν περιέχει λακτόζη.

Υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία μέχρι την οποία μπορεί κανείς να καταναλώνει γαλακτοκομικά προϊόντα ή χρειάζονται καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας;

Η κατανάλωση του αγελαδινού γάλατος συνίσταται μέχρι την ηλικία των 3 ετών χάρη στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά των πρωτεϊνών που περιέχει. Χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε ασβέστιο, η κατανάλωσή του συνίσταται μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Μετά από αυτή την ηλικία, η ανεπάρκεια του οργανισμού στο ένζυμο της λακτάσης, μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στο γάλα. Εάν κάποιο άτομο παρουσιάζει δυσπεψία στο γάλα, τότε δεν είναι υποχρεωμένο να το καταναλώνει. Ωστόσο, αυτή η δυσανεξία δεν πρέπει να το εμποδίζει από την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων (τυριά, γιαούρτια). Υπάρχουν, φυσικά, και τα φυτικά γάλατα, εμπλουτισμένα με πρωτεϊνες, όμως απαιτείται μεγάλη προσοχή στην κατανάλωσή τους εξαιτίας της ψηλής περιεκτικότητάς τους σε ζάχαρη. Το πλεονέκτημα που έχει το γάλα είναι ότι αποτελεί πηγή πρωτεϊνών όχι πολύ ακριβή, περιέχει βιταμίνες της ομάδας Β, και κυρίως τη βιταμίνη Β12, και ασβέστιο.

Για το βρέφος;

Όπως συμβαίνει συχνά, αυτό που είναι καλό για τους ενήλικες δεν είναι απαραίτητα καλό για τα βρέφη. Εάν οι γονείς, χάρη στη μόδα ή λόγω πραγματικής διατροφικής δυσανεξίας, δεν καταναλώνουν αγελαδινό γάλα, η χρήση φυτικών γαλάτων στη διατροφή του βρέφους μπορεί να το φέρει σε μια κατάσταση πρόωρου υποσιτισμού. Η κατανάλωση τέτοιων γαλάτων από τα βρέφη μπορεί να προκαλέσει τέτοια προβλήματα στην υγεία του, που είναι αρκετά για να επιβάλουν τη νοσηλεία του σε νοσοκομείο λόγω σοβαρών ελλείψεων σε πρωτεϊνες, σίδηρο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και βιταμίνες Δ και Κ. Σε εξαιρετικά άσχημες καταστάσεις, αυτές οι επιπλοκές μπορούν να οδηγήσουν το βρέφος στον θάνατο, ένα πραγματικό δράμα το οποίο εκτυλίχτηκε στο Βέλγιο το 2014.